جهان شهرها و نقشه های جدید ژئوپلیتیکی

نویسندگان

  • عاطفه گلفشان دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
  • یاشار ذکی استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

همزمان با شتاب گرفتن فرایند «جهانی‌شدن» به‌خصوص «جهانی‌شدن اقتصاد» گروهی از اندیشمندان دست به نظریه‌پردازی‌های جدید زده و مدعی این مطلب شدند که فرایند جهانی‌شدن اهمیت «مکان‌ها» را از بین برده و «فاصله و مرز» دیگر معنایی ندارد. آنها مدعی شدند (جغرافیا دیگر مرده است) و «نقشه‌های جغرافیایی» چندان در دنیای جدید کارآمد نیستند. در پاسخ به این نظرات، جغرافی‌دانان زیادی دست به انجام یک سری تحقیقات انتقادی و تدوین مقالاتی در نقد این ادعا زدند. یکی از این کارها تهیه «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و رایانه‌ای به این مسئله پرداخته شد که جهانی‌شدن چه تأثیری روی نقشه ژئوپلیتیکی داشته و آیا جهانی‌شدن، نقش جغرافیا و نقشه‌های سیاسی را کمرنگ کرده است. همانطور که می‌دانیم شهرها در عرصه جهانی‌شدن خارج از مرزهای سیاسی خود به نقش‌آفرینی‌های جدیدی دست زدند و گاه اهمیتی فراتر از حکومت‌های خود پیدا کردند. «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» بجای تمرکز روی کشورها و مرزهای واقعی به سمت نقشه‌هایی رفته که به ترسیم «روابط شهرها» توجه می‌کند و در آن مرزهای واقعی چندان اهمیتی ندارد. در این راستا کارهای ارزنده‌ای انجام گرفته که یکی از آنها کار تیلور و همکارانش است. در «نقشه‌های جدید ژئوپلیتیکی» تمرکز روی ارتباطات بین شهرها در سراسر جهان است. ترسیم ارتباطات شهرهای سراسر جهان به بازنمایی جدید از «فضای اقتصاد جهانی جریان‌ها» کمک می‌کند که تکمیل‌کننده و نه جایگزین «فضای سیاسی بین‌المللی مکان‌ها» هستند. به عبارتی دیگر نقشه‌های جدید جریان‌های اقتصادی شهرهای جهانی تنها مکملی برای نقشه سیاسی بین‌المللی کشورها هستند که برای فهم تغییرات اجتماعی جدید تحت شرایط جهانی‌شدن یک چهارچوب فضایی مناسب را فراهم می‌آورند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

قواعد جهان ژئوپلیتیکی در دوران پسا وستفالیایی وتقویت نظام تولید و زایش کشورهای جدید

کشورهای موجود در فضای ژئوپلیتیک جهان در طیّ تاریخ همواره محل تغییر و تحول بوده و خواهند بود. در این رابطه، مجموعه نیروهای تغییر شکل سازی در عرصه‌ی ژئوپلیتیک جهانی وجود دارند که جریان تغییر و دگرگونی را تداوم می بخشند. در رابطه با این تغییر،  ایزوستازی یا تعادلی مابین نیروهای سیاسی- جغرافیایی متضاد هم باید مدّ نظر قرار گیرد که این تعادل در راستای وحدت‌سازی یا جداسازی ناشی از عامل حرکت می باشد. نیر...

متن کامل

چالش‎های ژئوپلیتیکی همگرایی در جهان اسلام

جهان اسلام به‎اصطلاح به سرزمین‎هایی گفته می‌شود که بیشینه‎ی مردمان آن پیرو دین اسلام باشند. جهان اسلام در حال حاضر سرزمینی با ترکیبی متنوّع از نظر ویژگی های انسانی و بسترها و شرائط طبیعی را شامل می‎شود. اگرچه به‎لحاظ اشتراک دینی و منابع انسانی و طبیعی، جهان اسلام دارای قابلیّت‎های فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‎ای در عرصه نظام ژئوپلیتیک جهانی است؛ اما به‎دلیل وجود برخی عوامل و زمینه‎های ...

متن کامل

نقشه اسلام در جهان

همزمان با یازدهمین سالگشت انقلاب و میعاد نور (22 بهمن 68)، نقشه­ ای از جهان اسلام در قطع دیواری (70 * 100 سانتیمتر) که بیانگر درصد جمعیت مسلمان در هر یک از کشورهای جهان است با کیفیت و مشخصاتی جالب و استثنایی چاپ و منتشر شد. افتخار ارائه این خدمت را خداوند بزرگ و مهربان به «سازمان جغرافیایی وزارت دفاع وپشتیبانی نیروهای مسلح»  عطا فرمود. اهمیت و اعتبار این گونه نقشه­ های موضوعی و تماتیک نه تنها د...

متن کامل

تحلیل ژئوپلیتیکی عوامل هم‌گرایی و واگرایی در جهان اسلام

ساختار فضایی- جغرافیایی جهان اسلام که از جنوب شرق آسیا تا غرب افریقا و جنوب شرق اروپا امتداد یافته است، شامل بیش از پنجاه کشور می­شود که حدود 22 درصد خشکی‏های جهان را تشکیل می‌دهند. این ساختار فضایی- جغرافیایی، شامل عوامل متعدد هم‌گرا نظیر تهدید مشترک، منافع مشترک و متقابل و ارزشهای مشترک و تجانس ساختاری می­شود، که زمینه‌ی پیوند بین کشورهای جهان اسلام را فراهم آورده است؛ از سوی دیگر در این ساخت...

متن کامل

موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در مناسبات قدرت منطقه ای و جهان

کشور ایران در یکی از حساس‌ترین موقعیت‌های ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته، به گونه‌ای که مناطق ژئوپلیتیکی فعالی با کارکردهای گسترده و متعدد گرداگرد آن را فرا گرفته و آن را به صورت کانون جاذبه دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی درآورده است. این موقعیت باعث تأثیرگذاری ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 24  شماره 95

صفحات  63- 80

تاریخ انتشار 2015-11-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023